Limburgse ‘koude schotel’: een feestelijke huzarensalade

Ik ben opgegroeid in Zuid-Limburg. Geen slechte start voor een lekkerbek. 

Allerlei heerlijke streekgerechten zoals vlaai, kersenpannenkoekjes, zuurvlees, konijn op Limburgse wijze en riefkuikskes (pannenkoekjes van geraspte aardappels) heb ik letterlijk met de paplepel ingegoten gekregen. Wie zou dat nou niet willen?

Kauw sjotel

Minder bekend in de rest van het land is de zogenaamde ‘koude schotel’. 

Ten onrechte: een Limburger krijgt alleen al bij het horen van de naam van dit gerecht de partykriebels in zijn buik! Die is namelijk onlosmakelijk verbonden met allerlei festiviteiten. In mijn jeugd was een Limburgse bruiloft, een communiefeest of een oudejaarsavond ondenkbaar zonder koude schotel!

Aankleding

Wat dat precies is? Eigenlijk is het een aangeklede huzarensalade. 

Die aankleding kan vrij sober zijn. Als je je salade serveert op een mooie schaal met een paar blaadjes sla, mag het gerecht al een koude schotel heten.

Indruk maken

Neem je je feest heel serieus, dan is het motto ‘dress to impress’. 

Hoe meer bijgerechten er op je party verschijnen, hoe meer indruk je maakt. Veelvoorkomende extraatjes zijn gevulde eieren, tomaatjes gevuld met garnalensalade, rolletjes van asperges met ham, zelfgemaakte patés en terrines, zalmsalade, krabsalade, selderijsalade, tonijnsalade, allerlei soorten koude vis en luxe vleeswaren.

Slaatjes

Individueel opgemaakte bordjes met koude schotel werden vroeger in ons gezin ‘slaatjes’ genoemd. We waren er dol op! Ook als we bij hoge uitzondering een keertje gingen uiteten, kozen we vaak voor een slaatje. Dat was altijd smullen. Alhoewel, toch niet altijd… Je moest geen slaatjes bestellen in Zwitserland!

Nee, daar begrijp je niets van; dat is duidelijk. Laat mij het uitleggen.

Riant slapen en eten uit de picknicktas

Vlak voordat we de allereerste keer als gezin een echte buitenlandse reis ondernamen (ik was toen tien), had mijn vader een tweedehands Autobianchi station op de kop getikt.

De avond van vertrek gingen de koffers boven op de imperiaal. De achterbank werd neergeklapt en de ‘zee van ruimte’, die er toen ontstond, bood een ‘riant bed’ voor ons, de vier kinderen. We werden lekker ingepakt in een paar slaapzakken en de reis kon beginnen; rond kinderbedtijd lieten we Limburg achter ons.

Al voordat we Keulen hadden bereikt, was het overduidelijk dat mijn ouders het slaapcomfort enigszins hadden overschat. Maar mopperen hoorde niet tot de mogelijkheden.

Wel werd ons een lokkertje in het vooruitzicht gesteld: eenmaal in Zwitserland, zouden we getrakteerd worden op een etentje! Vele bumpy kilometers lang lagen we ons daarop te verheugen! Tot die tijd moesten we het doen met af en toe een klef broodje uit de ‘picknicktas’.

Salata gegeten

De menukaart in het restaurant van onze keuze klonk heel aanlokkelijk: je kon hier een salata eten! Mijn moeder vertaalde dat als ‘slaatjes’. Jammie! We lieten er meteen zes aanrukken!

Waarschijnlijk zie je de bui al hangen. Al heel snel verscheen de ober met een groot dienblad. Maar wat daarop stond, moest toch echt een vergissing zijn… 

Zes schaaltjes met wat groene bladsla erin! Voor de dressing werd verwezen naar de flesjes olie en azijn op tafel. Dat waren toch geen ‘slaatjes’?! Hadden we ons daarvoor zo kranig gehouden tijdens de rit?

Toch maar weer die picknicktas

Een uurtje later parkeerde mijn vader de auto op een ‘mooi plekje’ en toen was het alsnog ‘picknicken’ geblazen. Er waren immers nog genoeg kleffe broodjes over…

Plakboek

Gisteren kwam ik in een oud plakboek opeens het bonnetje van het Zwitserse restaurant tegen. Ernaast stond in een keurig lagereschoolhandschrift geschreven: “Salata gegeten. Nooit meer doen.”

Daarom heb ik gisteravond maar geen groene salade gemaakt. Wat er wel op het menu stond? Een echt ‘slaatje’ natuurlijk. Of nog beter: een heuse koude schotel!

Koude schotel alla nu

Tegenwoordig maak ik mijn koude schotels niet meer precies zoals mijn moeder ze maakte. Ik heb het recept door de jaren heen wat aangepast aan mijn huidige smaak.

Een traditionele koude schotel wordt gemaakt met gaar (runder- of kalfs)soepvlees, dat in kleine stukjes wordt gesneden. 

Op zoek naar meer smaak heb ik het gekookte vlees vervangen door dunne varkensfiletlapjes, die ik krokant aanbraad voordat ik ze in piepkleine blokjes snijd. Het bruine korstje op het vlees maakt de huzarensalade heerlijk hartig!

Ook mijn garnering is niet meer authentiek. Het laagje mayonaise, waarmee van oorsprong de huzarensalade op de schaal werd gladgestreken, laat ik helemaal achterwege. In plaats daarvan bekleed ik mijn salade met smaakvolle achterham. Mmmm! En een stuk gezonder!

Was je nog op zoek naar een lekker recept voor de komende pinksterdagen? 

Volgens mij heb je het nu gevonden! Eet smakelijk!

Hoe maak je zelf een Limburgse ‘koude schotel’?

Ingrediënten voor een maaltijdsalade voor 3 personen of een buffetgerecht:

• 1 kg vastkokende aardappels
• 2 à 3 Granny Smith-appels
• 350 gram dunne varkensfiletlapjes (5 à 6 lapjes)
• plantaardige margarine of olie
• 2 ons zoetzure augurken
• 150 gram kleine gare erwtjes
• ±100 ml mayonaise of halvanaise
• een deel van het vocht van de augurken (naar smaak)
• een flinke bos platte peterselie, fijngehakt
• versgemalen zwarte peper
• zout
• 8 mooie grote plakken gekookte achterham
• een kleine krop sla

Bereiding:

1. Schil de aardappels en snijd ze in plakjes van een kleine centimeter dik. Stoom of kook de aardappelschijfjes met wat zout beetgaar en laat ze afkoelen. Snijd de aardappels in kleine blokjes.
2. Bestrooi de varkensfiletlapjes met peper en zout en zet ze in een koekenpan met een beetje margarine of olie stevig aan. Ze zijn dan ook meteen gaar. Laat ook de lapjes afkoelen en snijd ze in piepkleine blokjes.
3. Schil de appels, verwijder de klokhuizen en snipper het vruchtvlees fijn. Dat kan eventueel in een foodprocessor.
4. Doe hetzelfde met de augurken.
5. Vermeng alle snippers en blokjes in een kom samen met de erwtjes.
6. Roer een sausje van de mayonaise, het vocht van de augurken, de gehakte peterselie en nog wat zout en versgemalen zwarte peper. Schep het sausje door de salade en proef. Corrigeer de huzarensalade eventueel nog met wat zout, zuur of één van de andere ingrediënten.
7. Laat de huzarensalade in de koelkast eerst een paar uur afkoelen alvorens de schotel verder af te maken. De smaken kunnen zich dan goed vermengen.
8. Zoek een mooie platte schaal uit en bekleed de bodem met blaadjes kropsla. Leg de huzarensalade in het midden.
9. Dek de salade af met de plakjes ham.

Tips:

1. Garneer de salade eventueel nog met wat kleurrijke accenten als tomatenblokjes of –plakjes, bieslooksprietjes of peterselie.
2. In de blog hierboven vind je suggesties voor allerlei lekkere bijgerechten.
3. Serveer deze salade ook eens in kleine glaasjes. Leuk als hapje tijdens een borrel of feestje!