donderdag 31 maart 2016

Zelfgebakken ontbijtkoek

Ik ben dol op goed gekruid eten. Ik zou niet weten wat ik zonder specerijen en tuinkruiden zou moeten. 


Niet alleen hartige gerechten geef ik ermee een karakteristiek aroma, ook zoete gerechten maak ik ermee op smaak. 


Denk bij de laatste categorie aan kruidnootjes, kruidcake of - één van mijn favorieten – ontbijtkoek; ofwel peperkoek, zoals ik hem als Limburger pleeg te noemen.



Recept Zelfgebakken ontbijtkoek


Waar koop je kruiden en specerijen in Buenos Aires?


Tijdens mijn eerste paar maanden in Argentinië - ik heb daar in de jaren negentig meer dan twee jaar gewoond - stelde het kopen van kruiderijen mij voor een behoorlijk probleem: het uitgebreide assortiment waarmee je in Nederlandse supermarkten wordt verwend, was niet voorradig in de Argentijnse equivalenten.

Ze verkochten er zout, peper, oregano, paprikapoeder en kerriepoeder, maar dat was het dan ook wel. Ook in restaurants werd in die tijd niet veel met kruiden en specerijen gekookt. Teleurgesteld dacht ik dus dat lekkere kruiden in Buenos Aires niet te koop waren.


Een echte vondst: El gato negro


Totdat ik een klein winkeltje ontdekte op de Avenida Corrientes, de Argentijnse Broadway met zijn vele theaters en bioscopen. Een zaakje als El gato negro had ik daar zeker niet verwacht.

Het bleek een waar lusthofje voor mijn smaakpapillen te zijn, een pittoresk kruideniertje met het uiterlijk van een ouderwetse apotheek, tot de nok toe volgestouwd met stopflessen, potten, blikken, lades, zakken en bakken met de heerlijkste gedroogde kruiden en specerijen.

De meeste specerijen waren er zowel in gemalen als  ongemalen vorm, zodat ik de keus had voor de gerechten die ik wilde maken.

Ook hadden ze vele mengsels, zoals garam masala, Chinese 5-spice, Italiaanse tuinkruidenmix, etc.


Het interieur van mijn favoriete kruidenwinkel


Nu kun je bij El gato negro ook eten


El gato negro bestaat nog steeds en is tegenwoordig zelfs populairder dan ooit. De winkel is twintig jaar geleden uitgebreid met een café, waar je ook een klein hapje kunt eten.

Het verhaal gaat dat de oorspronkelijke eigenaar zijn zaak bijna 100 jaar geleden vernoemde naar een café in Madrid, dat veel indruk op hem maakte toen hij het bezocht tijdens een van zijn zakenreizen.

De naam betekent ‘De zwarte kat’ en inderdaad: je kunt de katten in deze winkel niet over het hoofd zien. Overal staan ze op, zittende zwarte katten met een rood strikje om hun nek.


De mooiste kruidenpotjes


Ik werd bij mijn eerste bezoek al meteen verliefd op de witte kruidenpotjes die ze er verkochten, natuurlijk mét kat en de naam van het kruid dat erin moest zitten.

Ze hadden dekseltjes van de typisch Argentijnse rode houtsoort algarrobo. Ik kon de potjes niet in de winkel laten staan en kocht een complete set, een dertigtal in totaal.

Nog steeds prijken deze trots in mijn keuken als een mooie herinnering aan het leukste kookwinkeltje van Buenos Aires!


De kruidenpotjes van El gato negro


Zelf ontbijtkoek bakken


Inmiddels heb ik de ontbijtkoek, waarvan ik in eerste instantie dacht dat ik hem in Argentinië  niet zou kunnen maken, al vele tientallen malen gebakken. Het is in mijn gezin de standaard ontbijtkoek, niet te vergelijken met de supermarktversie, zo lekker!

Ik bak er altijd twee tegelijkertijd: eentje gaat meteen op en de andere vries ik in. Ontdooien gaat perfect als je hem de avond voor gebruik al in de koelkast legt.

In dunne plakjes gesneden is de ontbijtkoek op zijn best. Gebruik daarvoor bij voorkeur een scherp glad mes, bijvoorbeeld een vleesmes. De gladde sneetjes zijn veel spekkiger dan de kruimelige, die je met een broodmes zou krijgen. Een likje roomboter erop en smikkelen!


Recept Zelfgebakken peperkoek

Hoe bak je zelf de allerlekkerste ontbijtkoek?


Ingrediënten voor een cakevorm met een bodem van 25 cm:

  • 375 gram bloem
  • 225 gram bruine basterdsuiker
  • 3¼ à 3½ dl volle melk
  • 1½ theelepel gemalen kaneel
  • 1 theelepel gemalen kruidnagel
  • ¾ theelepel gemalen nootmuskaat
  • ¼ theelepel gemberpoeder
  • ¼ theelepel gemalen kardemom
  • een mespuntje zeer fijn gemalen witte peper
  • een snufje zout
  • 1½ theelepel dubbelkoolzure soda
  • roomboter voor het invetten van de vorm en voor het besmeren van de plakjes

Bereiding:

  1. Verwarm de oven voor tot 150°C (conventionele oven).
  2. Vet de bakvorm in met wat boter.
  3. Vermeng de bloem met de dubbelkoolzure soda. Zeef het mengsel boven een beslagkom. Voeg alle andere droge ingrediënten toe. Meng alles door elkaar met de mixer op de laagste stand.
  4. Nu kan de melk erbij. Begin met 3¼ dl en voeg later eventueel nog een scheutje toe. Klop de melk er met de mixer goed doorheen. Het resultaat is een half vloeibaar beslag, dat mooi glad moet zijn.
  5. Giet het beslag in de bakvorm.
  6. Bak de koek in 70 à 75 minuten net gaar. Hij mag niet te droog of bruin worden. De  koek is gaar als een erin geprikte satépen er droog uitkomt.
  7. Stort de koek op een rooster en laat hem afkoelen.
  8. De ontbijtkoek is het lekkerst als je hem eerst een dagje laat staan. Dan kunnen de smaken van de specerijen er goed intrekken. Al wil ik daar meteen bij zeggen dat ik het krokante korstje van de eerste dag ook erg waardeer…
  9. Hoe dan ook: serveer de koek in dunne plakjes met een beetje roomboter.

Tip:

Dubbelkoolzure soda (baking soda) is een rijsmiddel, verkrijgbaar in oosterse winkels.


15 opmerkingen:

Anoniem zei

Dag, zijn de theelepels hier theelepeltjes uit de bestekbak of officiële maat-theelepels van 5 ml?
Groet, Saskia

Culinaire Bagage zei

Hoi Saskia,

Dat zijn de officiële maatlepels.
Geniet van je ontbijtkoek!
Groetjes, Machteld

Anoniem zei

Is ivm een lactoseallergie het mogelijk om d melk te vervangen door water?

Culinaire Bagage zei

Ik heb dat nooit geprobeerd, maar ik neem aan dat het resultaat dan heel anders zal zijn, droger. Melk bevat namelijk nog behoorlijk wat vet - room - dat de koek mals en smeuïg maakt. Misschien zijn er plantaardige melkvervangers die je kunt gebruiken? Helaas heb ik ook hier geen ervaring mee. Laat je het me horen, mocht je een goed alternatief voor melk vinden?
Groeten, Machteld

Unknown zei

Hallo Machteld, Ik hen net het recept voor de Limburgse gehaktballen in elkaar gezet. Toen zag ik je recept voor Ontbijtkoek wat we in Maastricht peperkoek noemden. Ik heb verschillende recept een van Google afgedrukt maar ik gebruik liever het recept van een Limburgse. Mijn vraag is, “Is peperkoek niet met rogge bloem gemaakt?” Ik kom oorspronkelijk uit Maastricht. 67 jaar geleden besloten mijn ouders naar Canada te emigreren. Ik woon sinds 1962 in de VS. Geef mij maar Maastricht. Wacht met spanning op je antwoord. Je hebt een heel mooie site.

Culinaire Bagage zei

Hallo,
Wat leuk dat je na zo veel jaren in het buitenland nog steeds recepten van thuis maakt. Voor mij is dat heel herkenbaar: je roots vergeet je nooit! En zeker Maastricht niet!
Varianten van peperkoek (of peperkook zoals ik hem noem) – ontbijtkoek, kruidkoek, gingerbread, lebkuchen (de Aachener Printen uit mijn jeugd), pain d’épices – worden al eeuwen en eeuwen overal gebakken. Inderdaad vaak met roggebloem of met een combinatie van roggebloem en tarwebloem. Maar recepten met alleen tarwebloem kom je ook regelmatig tegen. Tegenwoordig kunnen we zelf kiezen welke ingrediënten we gebruiken maar vroeger was men afhankelijk van wat er beschikbaar was. Dat varieerde per tijdperk en per streek.
Mijn recept met tarwebloem is al meer dan 40 jaar in mijn familie. Alleen de soorten specerijen en de verhoudingen heb ik door de jaren heen aangepast aan de smaak van mijn gezin. Het recept is dus niet typisch Maastrichts. Maar wel erg lekker!
Veel plezier met mijn recepten!

Hans zei

Subliem deze peperkoek!
Woon zelf in Oostenrijk en probeer veel typisch Nederlandse producten zelf te maken.
Verschillende versies van ontbijtkoek geprobeerd, maar geen geëxperimenteer meer, deze blijft erin.
Een traktatie!

Culinaire Bagage zei

Hans, wat leuk om te horen!

Liza zei

Tegenwoordig kun je in de meeste supermarkten lactosevrije melk kopen.

Unknown zei

Graag wil ik even melden dat dit geen ontbijtkoek is die maak je op een heel andere manier.
Gezien het recept lijkt het mij wel een lekkere cake/koek.

Anoniem zei

Wow! Wat een verrassing! Voor het eerst sinds onze emigratie naar Canada aten we de Fryske koeke van de bakker weer bij de koffie, Heel Lekkerrrr! BEDANKT!
Hannah Bakker, Renfrew Ontario

Anoniem zei

Oh ja, misschien handig voor andere ‘buitenlanders’ : I measured 1.5 cup cane sugar, 2.25 cup flour and 1.33 cup milk for one cake.

Culinaire Bagage zei

Wat leuk dat jullie in Canada zo genieten van deze koek!

Anoniem zei

Lijkt me super lekker! Alleen heb ik nooit melk in huis. Zou ik dit kunnen vervangen door karnemelk of kokosmelk?

Groetjes,

Jopie
jopiekoning1953@gmail.com

Culinaire Bagage zei

Hoi Jopie,

Leuk dat mijn recept je aanspreekt! De melk in het recept heeft een heel neutrale smaak. Daardoor komen de specerijen in de koek goed tot hun recht. Karnemelk en kokosmelk hebben allebei een meer uitgesproken smaak. Daarom denk ik dat ze minder lekker zullen zijn in deze ontbijtkoek. Ik zou zeggen: koop een half litertje melk en gebruik het restje voor bijvoorbeeld aardappelpuree.
Veel plezier met het recept!

Machteld