Appelcompote met echte vanille en een scheutje rum

Stel: je gaat in een pan appels kapot koken. Wat krijg je dan?

Appelkapot! Logisch toch! Althans zo dacht ik er vroeger over als rechtlijnig denkende kleuter...

Dat grote mensen dat gerecht 'compote' noemden had ik nooit goed verstaan. Wat ik wel wist was dat het lekker was!

Toen ik zelf eenmaal 'groot' was, ontwikkelde ik mijn eigen recept voor appelcompote. Nog lekkerder dan vroeger. Met verse vanille, Ceylonkaneel, kardemom en een scheutje bruine rum. Maar het allerbelangrijkste: in mijn compote gaan minimaal vier verschillende soorten appels! Waarom? Hieronder lees je er alles over!

De geschiedenis van het woord 'compote'

Voordat ik uitweid over het recept voor mijn overheerlijke appelcompote, eerst nog even iets over die naam 'compote'. Dat dat niets te maken heeft met kapot fruit, moge duidelijk zijn. Maar waar komt het woord dan wel vandaan? Ik was wel nieuwsgierig en googelde naar de etymologie van 'compote'.

De geschiedenis van het woord blijkt te herleiden tot de Romeinse tijd. 

Toen bestond er in het Latijn een werkwoord 'componere', dat niet alleen 'samenstellen' betekende (de basisbetekenis), maar dat ook gebruikt werd voor 'het inleggen van olijven in pekel'. 

De werkwoordvorm 'compositum' veranderde in het Oudfrans tot 'compost'. Oorspronkelijk was dat een 'samengesteld gerecht'. 

Maar waarschijnlijk doordat de Romeinen het woord al gebruikten voor het inleggen van olijven, kreeg het Oudfranse woord meer en meer de betekenis van 'ingemaakte of ingelegde spijs' of 'vruchtenmoes'. 

Het Middelhoogduits en het Middelengels kenden soortgelijke woorden voor 'ingemaakt fruit': 'kúmpost' respectievelijk 'compost'. De s in het Oudfranse 'compost' is in het Nieuwfrans weggevallen en vervangen door een accent circonflexe (in de spreektaal ook wel 'dakje' genoemd). Zo ontstond het woord 'compôte'.

In het Nederlands hebben we dit woord integraal overgenomen met diezelfde betekenis van 'vruchtenmoes'. Sinds de invoering van het Groene Boekje wordt het woord echter zonder dakje geschreven. De reden hiervoor was dat in de nieuwe spelling het accent wordt weggelaten, als dat niet noodzakelijk is voor de uitspraak van een (van oorsprong Frans) woord.

Heel interessant, toch?

Hoe maak je zelf appelcompote?

Maar nu weer over tot de orde van de dag: koken. Want daarvoor ben je per slot van rekening naar deze blogpagina gekomen. Hoe maak je de allerlekkerste appelcompote?

Mijn recept is verre van traditioneel. 

Wat maakt mijn appelcompote dan zo anders dan anders?

1. Ik gebruik karamel als basis voor mijn appelcompote

In de meeste recepten worden stukjes moesappel gekookt in een vloeistof (water of wat luxer: cider) onder toevoeging van smaakmakers als suiker, kaneel, citroen en/of gember.

Bij mij gaan de appels niet in een vloeistof, maar ik maak eerst een lichte karamel van suiker en roomboter. Daar mogen de appels vervolgens in. Het geeft ze een heerlijk volle en diepe smaak.

2. Ik koop minstens 4 verschillende soorten appels voor mijn compote

Ik werk niet alleen met moesappels. Ik gebruik het liefst een aantal appelrassen tegelijkertijd.

Een goede compote bevat nog wat stukjes, hij heeft een bite. Om dat te bewerkstelligen kun je het beste zowel moes- als handappels gebruiken. De moesappels vallen tijdens het verwarmen uit elkaar en zorgen voor de smeuïgheid van het gerecht; de handappels zorgen voor de stukjes.

Bovendien vind ik het lekker als je wat smaakvariatie kunt proeven binnen één hap. Daarom koop ik altijd naast zoete appels ook een wat zuurdere variant. Geloof me: het resultaat van de combinatie van meerdere appelrassen is sensationeel!

De laatste paar keren gebruikte ik elstar, goudrenet, granny smith en jonagold. De elstars en de jonagolds kwamen uit mijn kleine tuintje. Elk jaar weer buigen de takken van mijn kranige boompjes krom onder het gewicht van de oogst!

3. Er gaan veel lekkere smaakmakers in mijn appelcompote

Met de karamel en de verschillende appelrassen ben je er echter nog niet. Ook de smaakmakers die je toevoegt zijn belangrijk. Echte vanille van een vanillestokje vind ik essentieel. Evenals een mespunt kardemom en een snufje kaneel. Versgemalen Ceylonkaneel is het allerlekkerste; ga daarnaar op zoek. Weten wat dat is, wat het verschil is met 'gewone' kaneel en hoe je kaneel fijnmaalt? Lees dan mijn eerdere blog hierover!

Citroensap en een flinke scheut bruine rum maken mijn appelcompote helemaal af. Het overgrote deel van de alcohol in de rum verdampt, maar de smaak blijft wel. Tip: eten er kinderen mee, dan kun je overwegen de rum weg te laten uit het recept.

4. Meestal maak ik mijn appelcompote een dag voor het serveren 

Daarna mag hij helemaal afkoelen in de koelkast. Want ijskoud is hij het allerlekkerst!

Ik weet het: mijn appelcompoterecept klinkt behoorlijk eigenwijs. Maar probeer het één keer uit en je bent voor je hele leven verkocht! 

Je koopt nooit meer zo'n potje saaie appelcompote in de supermarkt!

Maak nu zelf appelcompote: met echte vanille, kaneel en een scheutje rum

Ingrediënten voor een bijgerecht voor ±6 personen:

• 12 appels van minimaal 4 verschillende appelrassen (zoet, fris-zuur, moesappels, handappels; zie blog hierboven)
• 50 gram roomboter
• 150 gram gele basterdsuiker
• 2 vanillestokjes 
• 5 eetlepels bruine rum
• 1 à 2 eetlepels citroensap (afhankelijk van de zuurgraad van de appels)
• een mespunt gemalen kardemom
• een flinke mespunt gemalen kaneel (liefst versgemalen Ceylonkaneel; zie mijn eerdere blog hierover)

Bereiding:

1. Schil de appels en verwijder de klokhuizen. Snijd de appels grof in blokjes.
2. Smelt de boter in een grote pan met dikke bodem. Voeg de suiker toe en laat het geheel licht karamelliseren.
3. Dan mogen de appelstukjes erbij. Roer goed.
4. Snijd de vanillestokjes in de lengterichting open en schraap met een mes het merg eruit. Voeg het vanillemerg, de uitgeschraapte vanillestokjes, de rum, het citroensap, de kardemom en de kaneel toe aan de appels.
5. Draai het vuur hoog en laat de appels onder af en toe omscheppen gaar worden. Uiteindelijk zal het vocht grotendeels verdampt zijn. Een deel van de appelstukjes is tot moes gekookt, andere hebben nog een bite. Verwijder de vanillestokjes.
6. Laat de appelcompote afkoelen in de koelkast, want ijskoud is hij het allerlekkerst! 

Tips:

1. Deze appelcompote is zo speciaal, wat mij betreft is hij zelfs 'kerst-waardig'! Heerlijk met wild of een feestelijk geroosterd piepkuiken!
2. Nog even en ik kan ook mijn Gieser Wildemanpeertjes oogsten. Weten hoe je die lekker klaarmaakt? Ga dan snel naar het recept voor mijn stoofpeertjes!